Tesis

2-Meydan, Hilltown, vs.                      

Kavşağa çeki-düzen verilip, otolar için de usulüne uygun, güvenli bir sapağa dönüşünce kavşağın trafik yükü de arttı. Ama o arada başka şeyler de oldu. Sadece Kavacık gibi otoyol teğeti yerleşme tohumları artlarındaki iskan bölgeleriyle değdikleri otoyolun arakesiti konumuyla alt-merkezlere terfi edip, Üsküdar vs. merkezlerden rol çalmadılar, otoyol üzerinde merkez olmayı kentleşme sürecinin rastlantılarına bırakmayıp ölçekleriyle yeni merkezler oluşturan irilikte kampüs yatırımları da bu otoyol eksenli, sıçramalı lineer yayılmayı pekiştirdi. İkea girişimi Meydan, bu eğilimin tüm metropole hizmet veren en tutmuş erken örneklerinden.  

TEM değil, E5 üzerindeki Küçükyalı uzantılı ve Hilton markası çağrışımlı Hilltown’un  cüssesi yeni dikkatimi çekti. Kent merkezinden aşina olduğumuz ölçülerle kıyaslamak üzere, aşağıdaki görselde Maçka vadisinde kaplayacağı büyüklüğü işaret ettim. BJK stadı sırtıyla Maçka arası boşluğu tamamen kaplayacak bir büyüklüğü var.

3-Yapılırken eskiyen kuleler               

Bu vaka artık her durumda, Türkiye’ye Ankara-Karum ve Levent-Maslak’tan giriş yapmış yassı avm zemini üzerinde, ofis/rezidans/otel kuleleri olan yatırım formatından farklı, zemine yayılmış yeni ve iktidar sözcülerinin “yatay mimari” adıyla sahiplendiği yeni bir tipolojiodir. Mimari adresi ise Şefik Birkiye’nin Klassis oteli ve Beştepe-Saray projeleriyle Türkiye’ye gecikmeyle demode giriş yapmış erken- Postmodern’in neoklasik fantazileridir.

50’ler ertesindeki iskân (dolayısıyla toplu konut) odaklı genleşmeden sonra  alışveriş ağırlıklı iş merkezi kampüsleriyle otoyollar boyunca saçaklanma kentleşmenin son evrensel eğilimi… Arkadaşımın çeyrek asır önce kastettiği sosyal ihtiyaç odaklı tesisleşme eğilimlerine pek itibar etmemiş İstanbul metropolü, kapitalistleşmenin ataklarına uyum sağlama alışkanlığını sürdürüyor…

4-Bastırılmışın  dönüşü                           

Arkadaşımın dediği gibi böyle de oluyor olmasına da tarih diye aradan kaçmış/çilesi çekilmiş yaşantı deneyimlerini yaşayıp kayda geçirmiş oluyoruz. Bu da bizim yerli ve millimiz.. Toplu konutu erken- Ataköy ve 4.Levent gibi özenli örneklerle atlatmış olmamız, sonraki kuşakların onun en devri-geçmiş örnekleriyle karşılaşmayacağı anlamına gelmedi. Tarih onun geçiştirilmiş kasvetini, “kentsel dönüşüm” kisvesiyle  üstelik mevcut yaşam çevrelerini başlarına yıkarak çıkardı sonraki kuşakların karşısına. Kan davası misali kendisini ikâme etmiş gecekondudan türeme apartman semtlerinden alınan intikam adeta bu süreç… Eleştiriden nasiplenmeyen bir kayıtsızlıkla sürdürülüyor.    

Bu süreçten, yorumlayanlar olarak bize düşen pay da “biz” derken dikkatli olup; toplumun tamamından mı, yoksa belirli kuşaklar ya da sınıf/tabakalardan mı bahsettiğimizin farkında olmakmış…